Donorregistratie
De nieuwe donorwet is op 1 juli 2020 ingegaan. In het Donorregister vult iedereen zijn* keuze in over donatie van zijn organen en weefsels na overlijden. Het invullen van ieders keuze kan online of per post.
Inwoners van Noord-Holland ontvangen in september en oktober als eerste de herinneringsbrief om zich te registreren in het donorregister. Wie zes weken na ontvangst van de eerste brief niets invult, krijgt een tweede brief. Wie ook dan binnen zes weken geen actie onderneemt, komt met ‘geen bezwaar tegen orgaandonatie’ in het Donorregister te staan en ontvangt hier een brief over. Dit kan altijd nog worden veranderd. ‘Geen bezwaar tegen orgaandonatie’ betekent dat organen en weefsels na overlijden naar een patiënt kunnen gaan. De arts bespreekt dit met de nabestaanden.
Donorregistratie wilsonbekwame mensen
De nieuwe donorwet bepaalt dat ook wilsonbekwame mensen boven de 18 jaar in het register komen te staan. Een wettelijke vertegenwoordiger van iemand die wilsonbekwaam is, kan namens deze persoon een keuze invullen.
Een wettelijk vertegenwoordiger is een persoon die wettelijk bevoegd is om keuzes te maken voor mensen die wilsonbekwaam zijn. Voorbeelden van een wettelijk vertegenwoordiger zijn:
- Een curator of mentor die door een rechter is aangewezen.
- Een partner of ander familielid die door de rechter is aangewezen.
- Iemand die door de wilsonbekwame persoon schriftelijk is aangewezen.
Een wettelijke vertegenwoordiger kan een keuze invullen voor een wilsonbekwame persoon. Dit kan met DigiD Machtigen of via het papieren formulier. In beide gevallen ondertekent de wettelijk vertegenwoordiger namens iemand anders het formulier. Voor een wilsonbekwame persoon gelden dezelfde keuzes als voor andere mensen.
Vult de wettelijke vertegenwoordiger geen keuze in, dan komt ‘Geen bezwaar tegen orgaandonatie’ bij de naam van de wilsonbekwame persoon te staan. Deze registratie is vervolgens niet geldig. Op deze manier wordt de positie van wilsonbekwame personen beschermd. Bij overlijden bespreekt de arts met de partner, familie of de wettelijk vertegenwoordiger* of de persoon wel of geen donor wordt.
Voor onze cliënten roept dat vragen op.
Als je cliënt wat betreft het wel of niet kiezen voor donorschap wilsbekwaam is, is het goed dat je samen met hem bespreekt welke keuze hij in het donorregister wil laten opnemen. De keuze in het donorregister kan dan worden opgenomen via het DigiD of via het formulier met de handtekening van de client.
Als een client wat dit onderwerp betreft wilsonbekwaam is, kan je niet met je cliënt bespreken wat hij zou willen. Wij adviseren om heel terughoudend te zijn om namens de cliënt de registratie in het donorregister te doen. Overweeg zorgvuldig, op basis van hoe je je client kent en misschien hebt gekend in een meer wilsbekwame periode, of je deze registratie moet doen. Mogelijk bevind client zich in een situatie waarin familie hele andere ideeën heeft over donorschap, waardoor zij bij het overlijden van client een keuze zouden maken die niet in de lijn is bij wat bij cliënt zou passen. In zulke gevallen kan het wenselijk zijn om de registratie wel namens je cliënt te doen.
Problemen
Er doen zich in de praktijk de volgende problemen voor bij registratie in het donorregister van wilsonbekwame mensen. Deze vloeien voort uit het feit dat:
- niet in het donorregister staat vermeld dat client een wettelijk vertegenwoordiger heeft of wilsonbekwaam is
- bij het registreren van je client in het donorregister geen beschikking van je benoeming hoeft worden meegestuurd. Deze beschikking wordt ook niet in het register opgenomen
- iedereen die in het bezit is van iemands DigiD of BSN-nummer de registratie in het donorregister kan veranderen
Contact met VWS over problemen
Na een overleg van de NBPM en Stichting Mentorschap Nederland is een mail naar VWS gestuurd met de volgende inhoud:
“De mentoren van de regionale stichtingen mentorschap en mentoren die zijn aangesloten bij de NBPM zijn met het thema registratie in het kader van de nieuwe donorwet aan de slag. Graag vragen wij gezamenlijk de aandacht voor een heikel punt.
Zo hebben een aantal mentoren ondervonden dat na een zorgvuldig traject met de gementoreerden (waarbij ook een AVG-arts een voorlichtende rol had) een gemaakte keuze die via het papieren formulier is ingezonden, vervolgens door mensen uit het netwerk van de gementoreerden (die over de DigiD van de gementoreerden beschikken of over het BSN-nummer), wordt veranderd.
Hierdoor komt de vraag op of in de procedure kan worden toegevoegd dat de beschikking van de kantonrechter m.b.t. het instellen van het mentorschap moet worden meegestuurd met het papieren formulier? Bij iedere verandering of wijziging in het register is bij een ter zake wilsonbekwaam persoon het meesturen van de beschikking door de mentor een mogelijke oplossing.
Daarnaast willen wij graag vragen of in de nieuwe donorwet een evaluatiemoment is opgenomen. Wij ontvangen veel vragen hoe in de praktijk de arts vlak voor het overlijden vaststelt of de persoon bij registratie wilsbekwaam was en de registratie rechtsgeldig. Voor ons is het interessant om op basis van geanonimiseerde casussen de mentoren hierover te kunnen informeren.”
Minoek Verdenius
*Waar zijn/hem/hij staat wordt ook steeds haar/haar/zij bedoeld