De NBPM volgt het standpunt van de rechtspraak als het gaat om hoogst persoonlijke zaken, zoals de donorregistratie van de client van de mentor.
Zoals aangegeven op de site van https://www.rechtspraak.nl/Onderwerpen/Mentorschap mag de mentor niet beslissen over zaken van de betrokkene die heel persoonlijk zijn. Zo mag de mentor geen:
- echtscheidingsverzoek indienen
- kind laten erkennen
- donorregistratie doen
- euthanasieverklaring opstellen
- testament maken
- beslissing nemen over de opname in een psychiatrisch ziekenhuis
De mentor mag wel met de betrokkene meedenken over deze zeer persoonlijke zaken. Kan de betrokkenen ook niet in overleg met de mentor een besluit nemen over deze hoogst persoonlijke zaken dan wordt er dus geen besluit genomen.
In het geval de betrokkenen overlijdt en in aanmerking komt voor donorschap, zal de betreffende arts pas na overleg met familie en/of mentor besluiten of tot daad werkelijk doneren kan worden overgegaan. De familie en/of mentor geeft eerst aan wat zij denken dat de wens van betrokkene was. De arts moet die wens respecteren.
De donorwet geeft helaas nog wat onduidelijkheid en tegenstrijdigheid. In de donorwet staat het volgende:
Een wettelijke vertegenwoordiger kan een keuze invullen voor een wilsonbekwame persoon. Dit kan met DigiD Machtigen of via het papieren formulier. In beide gevallen ondertekent de wettelijk vertegenwoordiger namens iemand anders het formulier. Voor een wilsonbekwame persoon gelden dezelfde keuzes als voor andere mensen.
Vult de wettelijke vertegenwoordiger geen keuze in, dan komt ‘Geen bezwaar tegen orgaandonatie’ bij de naam van de wilsonbekwame persoon te staan. Deze registratie is vervolgens niet geldig. Op deze manier wordt de positie van wilsonbekwame personen beschermd. Bij overlijden bespreekt de arts met de partner, familie of de wettelijk vertegenwoordiger* of de persoon wel of geen donor wordt.
Staat de wilsonbekwame persoon geregistreerd als orgaandonor, dan moet de partner, familie of wettelijk vertegenwoordiger* de keuze bevestigen.
*De rol van de wettelijk vertegenwoordiger vervalt bij het overlijden van de wilsonbekwame persoon. De wettelijk vertegenwoordiger wordt alleen in de gesprekken betrokken als de wilsonbekwame persoon nog niet overleden is.
Noot NBPM: De regels van de rechtspraak en de donorwet zijn niet helemaal eensluidend. De wet is ook niet waterdicht als het gaat om mensen die familie hebben die perse iets anders willen dan de wilsonbekwame betrokkenen. Zij kunnen na overlijden van betrokkenen hun wens aangeven bij de arts en die van betrokkenen negeren. Ook hebben familieleden nog wel eens het DigiD van betrokkenen en kunnen daarmee de aangegeven donorregistratie veranderen. De wet wordt 5 jaar na ingang, in 2025, geëvalueerd.